Telif hakkı günümüz itibariyle çok sık karşılaştığımız sorunlardan bir tanesi haline gelmiştir. Bir sosyal medya platformu üzerinde ya da dizi/film siteleri üzerinde gün içerisinde paylaşılan video, sesli mesaj, metinler ya da görseller telif haklarını ihlal etmektedir. Kişinin düşüncelerine, ticari gelirlerine ya da onuruna zarar verebilecek olan bu paylaşımlar Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korumaya alarak şikayet ile değerlendirmeye alınan suçlar arasında yer edinmiştir.
Telif Hakkı Cezasının Uygulanması
Telif hakkı cezası yalnızca sosyal medya uygulamalarında değil her alanda verilebilen bir cezadır. Özellikle yeni buluşlarda ya da yayınlarda ortaya çıkarılan telif hakları, hak sahibinin tüm zararlarını giderebilmek amacıyla çeşitli yollar aracılığıyla karşı taraftan tazmin edilir. Örnek vermek gerekirse suçun boyutlarına göre şu cezalar verilebilir:
- Bir eser veya düşünce ortaya atıldığında kendi ismini koyarak eser sahibini hiçe sayan kişiye 2 yıl ile 4 yıl aralığında hapis ya da 50.000 TL’den 150.000 TL’ye kadar para cezası işlemi uygulanır.
- Karşılıklı olarak belirli bir sözleşmeye bağlı olarak hareket edeceğini belirten kişilerden herhangi birisinin bu kurala uymayarak bir fikri çoğaltmak ya da ifşa etmek amacıyla yayan kişiye 3 ay ile 2 yıl aralığında hapis ya da 10.000 TL’den 50.000 TL’ye kadar para cezası işlemi uygulanır.
- Patent hakkı alınmış bir sinema yapısının ya da bir müziğin/albümün, sokaklarda , meydanlarda, parklarda ya da benzeri halka açık mecralarda ücretli olarak dağıtılması, çoğaltılması ve bu iş üzerinden gelir elde edilmesi işini yapan kişilere 3 ay ila 2 yıl hapis ya da 5.000-50.000 TL arasında para cezası verilir.
İnternet Dünyasında Telif Hakkı Koruması
İnternette telif hakları ihlalleri , çok geniş bir aralıkta olduğu ve denetiminin diğer alanlara göre daha zor olması nedeniyle daha fazla yaşanmaktadır. Türk hukuku sosyal medya alanlarında yapılan paylaşımların telif kapsamında değerlendirilebilmesi için uyar-kaldır sistemi ile hareket etmektedir. Örneğin Türkiye’de açılan bir dizi sitesi, yayımladığı bir dizi için telif cezası alacaksa o dizinin hak sahibi ilgili siteye başvurarak içeriğin gösteriminin durdurulmasını ya da yayından tamamen kaldırılmasını talep etmelidir. Site sahibinin bu başvurudan sonra 3 günlük süresi bulunmaktadır. Yapılan bu uyarı dikkate alınmazsa hukuki işlemlere başvurularak hak arama ve tazmin yoluna gidilebilir.
Telif Haklarını Korumak İçin Neler Yapılmalıdır?
Bir eser herkese açık bir bilgi içermediği sürece yayınlandığı andan itibaren başvuru koşulu aranmaksızın telif kapsamında değerlendirilir. Fakat bir kişi, paylaştığı bir fikri, eseri ya da kendisine ait bir ürünü koruma altına almak isteyebilir. Bu durumda kişi telif hakkını korumak için şu yöntemlere başvurabilir:
- Noter
- Ürüne özel bandrol uygulamaları
- Kayıt ve tescil ettirme
- İçeriğine ait özel sertifikalama işlemi
- İl denetleme kurumları tarafından alınan hak sahipliği belgesi
Fotoğraflarda Telif Korumasının Uygulanması
Gündelik yaşamımızda bir çok fotoğraf çekip, internet üzerinde yayına alabiliriz. Fakat paylaştığımız fotoğrafların hiçbir şekilde kişisel verileri ihlal etmemesi gerekmektedir. Örnek vermek gerekirse yolda geçerken bir kişinin fotoğrafını çekmek, o fotoğrafın telif sahibinin siz olduğunu kanıtlamaz.
Fikir ve Sanat Eserleri fotoğraflar kategorisinde telif haklarının korunabilmesi amacıyla 2 maddeden bahsetmektedir. Bunlar:
1. Kişiye Özel Olması
Bir fotoğraf üzerinden telif hakkı koruması istenmesi için çekilen fotoğrafın şahısa ait olması ve kişisel veriyi kullanarak ihlal gerçekleştirilmesi şartı aranmaktadır. Örneğin herkes tarafından ulaşılabilen bir doğa fotoğrafı için telif başvurusu yapılmamaktadır.
2. Estetik Değere Sahip Olması
Fotoğraflar estetik bir kaliteye sahip olduklarında Türkiye üzerinde eser olarak görülmektedir ve bu eserlerin başkaları tarafından kopyaları alınarak ticari alanlarda kullanılabilir hale getirilmesi üzerinde telif koruması işlemi uygulanabilir. Örneğin: Ressamın bir tablosu ya da müzeye konulan bir tarihi eser bu alanda değerlendirmeye alınabilir.
Videolarda Telif Hakkı Koruması
Youtube’da telif hakkını ihlal eden bir çok video kullanıcıların beğenisine sunulmaktadır. Bu konuda hem youtube tarafında hem de hukuk tarafında çözüm yolları üretilmiştir. Hukuk yolları başvuru yollarıyla gerçekleştirilmektedir. Youtube üzerinde yayınladığınız bir video içeriğinin koruma altına alınabilmesi için öncelikle içeriğinizin fikir taşımaması gerekmektedir. Şu eserler üzerinden telif bildirimleri yapabilirsiniz:
- TV dizi ve filmleri
- Eserler
- Ders kitapları, akademik makaleler, kendinize ait müzik içerikleri (beste, albüm)
- Reklam afişleri ya da tanıtım gönderileri
- Tiyatro ve müzikli oyunlar
Youtube alanında bu haklarınızı korumak için 2 yöntem bulunmaktadır. Bunlar
1. Video Üzerinden Bildirim Yapmak
Youtube üzerinde belirtilen paylaşımların size ait olduğu tespit edildiğinde telif bildirimleri yapılarak ilgili içeriğin kaldırılmasını talep edebilirsiniz. Aynı zamanda bu içerikler için suç duyurusunda bulunma hakkına da sahipsiniz.
2. Content ID Oluşturarak İçeriği Koruma Altına Almak
Youtube, yayımladığınız içerikleri önemsediği için Content ID politikasını kullanıcılarına sunmuştur. İçeriklerinize id atamaları gerçekleştirerek hak ihlalleri olması durumunda yayımlanan içerikten gelir elde edebilme hakkınızda ortaya çıkmaktadır.
